Echte wijsheid is niet weten
- Annelies Vanbelle
- 3 dec 2022
- 1 minuten om te lezen
“Dit is het enige juiste geloof.” “Spiritualiteit moet zus of zo zijn.” “Dit is geen wetenschap.” “Jouw beleving is niet de echte.” “Dit is de werkelijkheid.” “Dit is de waarheid.”
Het verbaast me altijd hoe mensen zo zeker kunnen zijn van hun stuk. Geen twijfel, geen onzekerheid, geen grijstinten, geen nuance. Hoe zij de wereld zien, is hoe het werkelijk is. Al de rest heeft ongelijk.
Terwijl: elke waarheid die ik heb, kan de volgende dag komen te vervallen. De laatste tijd gebeurt dat nogal vaak, moet ik zeggen. Alsof ik afgepeld word van elke pretentie, elk verhaal, elk concept.
Het lijkt alsof ik door het universum uitgelachen word, elke keer als ik kant kies, te uitgesproken of te overtuigd ben. Alsof elke stellige stelling meteen weer wankel wordt gemaakt.
Ik word gedwongen tot nederigheid. Tot het telkens weer zien van de relativiteit. In elke oppervlakkige waarheid die ik durf te poneren.
Dieper, veel dieper zit natuurlijk een ander weten. Maar daarvoor heb ik geen woorden. Zoals ik voor de liefde geen woorden heb.
Enkel tranen van ontroering. Als het goed zit. Als het echt is.
De paradox van wijsheid in de filosofie
Wat een prachtige reflectie over de ware aard van wijsheid! Jouw artikel raakt de kern van iets wat al eeuwenlang filosofen bezighoudt. Socrates formuleerde het al: "Ik weet dat ik niets weet." Deze beroemde uitspraak wordt vaak verkeerd begrepen als valse bescheidenheid, maar het gaat veel dieper - het is een fundamentele houding tegenover kennis en waarheid.
In de oosterse filosofieën vinden we vergelijkbare concepten. De Taoïstische traditie spreekt van "wu wei" - het handelen vanuit niet-weten, waarbij we leren vertrouwen op onze intuïtie in plaats van onze rationele geest. Boeddhistische meesters benadrukken vaak het "beginner's mind"…
De Paradox van Weten en Niet-Weten in Oosterse Filosofie
Wat een prachtige reflectie over de illusie van zekerheid. Dit doet me denken aan het concept van Shoshin uit het Zen-boeddhisme - de beginnersgeest. Suzuki Roshi schreef: "In de geest van de beginner zijn er vele mogelijkheden, maar in de geest van de expert zijn er maar weinig."
Interessant is dat neurowetenschappelijk onderzoek van Daniel Kahneman en Amos Tversky heeft aangetoond dat mensen een ingebouwde neiging hebben tot oververtrouwen in hun eigen kennis - wat zij het "illusie van weten" effect noemden. Onze hersenen zijn letterlijk geprogrammeerd om meer zekerheid te voelen dan gerechtvaardigd is.
In de Taoïstische traditie…