Is het niet het verlangen van elke kunstenaar om in het atelier een onbezonnen kinderlijke vrijheid terug te vinden? Een wereld buiten woorden en rede, waar onontgonnen terreinen worden aangeboord, die zelfs de maker blijven verrassen? Waar kleuren en penseelstreken vrijelijk mogen stromen zonder beredeneerde richting? Als dit het ultieme doel is van het kunstenaarschap, dan is Sacha Eckes met glans geslaagd.
We staan voor een van de verkochte werken uit haar recentste expo Ho’s and Horses: een strijdvaardige amazone met speer op een steigerend paard. Verkocht aan een succesvolle zakenvrouw, met een goed oog voor kunst. Iemand die het gevoel dat onder de dikke, uitbundige lagen verf zit, helemaal goed begrepen heeft, zegt Sacha. Wat is dat gevoel? “Ik ben een eeuwige rebel. Anti-establishment, een beetje uitlokken en uitdagen. Tegen zere schenen schoppen. Mensen zoeken soms te veel betekenis achter mijn werken, waarin bijvoorbeeld seks en bloot figureren. Eigenlijk wil ik mensen daarmee gewoon buiten hun comfortzone plaatsen.”
Een diepzinnige, intellectuele uitleg bij de kunst van Sacha Eckes moeten we dus niet zoeken. Het zou ook niet helemaal gepast zijn, al mag eenieder natuurlijk in een kunstwerk lezen wat hij of zij wil. Wat me vooral treft is het plezier waarmee deze kunstenares aan de slag gaat in haar atelier: de levendige kleuren, de mix van allerlei materialen (collage, markers, verf, krijt…) én vormen (schilderijen, tekeningen, sculpturen, cartoons…), de speelse, onconventionele manier waarop ze dit alles door elkaar heen hanteert, zonder remmingen en grenzen. Zelfs als ze soms te maken krijgt met wat eenzaamheid of zwaarmoedigheid, is er nog altijd haar werk, dat barst van de levenslust en de libidineuze beelden.
La comédie humaine
Sacha is met het ouder worden wat rustiger en braver geworden, bekent ze, en gaat iets bedekter om met het thema seksualiteit en erotiek. Ze opent een paar schuiven en laat ons werken zien uit die explicietere periode. Heerlijk humoristisch werk, een rode draad die trouwens doorheen haar hele oeuvre voor lichtheid zorgt. Zo is er bijvoorbeeld de reeks Love Island, die op tv-armen werd getoond bij Shoobil Gallery. Stills uit dat ondraaglijk lichte en leeghoofdige realityprogramma, waarbij sexy singles op zoek gaan naar… ‘de ware liefde’. Een betere bron voor kolder is er natuurlijk niet, waarvan ze gretig gebruikmaakt in de bewerkingen hiervan, met verf, krijt, markers, tekstballonnetjes.
Maar, hoezeer je ook verleid wordt door de plaisanterieën aan de oppervlakte, wie dieper durft te kijken en voelen, bemerkt ook iets geheel anders: een snerpende schets van de tragiek van ons mens-zijn, een te kijk zetten van alles wat we veel te ernstig nemen, een plotse flits van de futiliteit van ons bestaan. “Verlies je niet al te diep in dit theater”, lijkt Sacha Eckes met haar werk ook te zeggen, neem jezelf en de wereld niet te serieus. Haar werk is heel gelaagd en lijkt altijd nog iets te verbergen, hoe grondig je ook kijkt. Ze laat nooit alles zien. “Wat is het?”, vraag ze zich af. “Ik weet het zelf niet. Een heel diep verdriet?”
Haar schijnwerper richt ze hierbij ook op relaties en op alle verwikkelingen tussen vrouw en man, of tussen geliefden tout court. Ze spaart niemand, een zeker wantrouwen tegenover de andere sekse is onderhuids aanwezig — zie ook de ballen met potsierlijke haartjes op die overal in haar werk opduiken, of de mannen die steevast worden bedacht met een lange Pinokkio-neus. Is het misandrie? Dat zeker niet. Daarvoor is Sacha een veel te liefdevol en lustig wezen, zo lijkt me, maar misschien wel een vertolking van een verborgen persoonlijke geschiedenis. Onze verlangens naar vrijheid en naar verbondenheid liggen soms verraderlijk en verrassend dicht tegen elkaar aan.
Maatschappijkritiek
Een evidente jeugd heeft Sacha Eckes niet gehad. Ze verhuisde vaak, tussen Californië en België, het ging met ups en downs. “Er is veel vallen en opstaan in mijn leven. Maar ik blijf er steeds voor gaan. Ik zie geen andere uitweg dan overleven, leven, ervoor vechten.” Alleenstaande moeder is ze nu, van een prachtige veertienjarige zoon. “Het is niet altijd evident, zeker niet in combinatie met mijn kunstenaarspraktijk. Tot mijn zevenendertigste leefde ik als een vrije bohemienne, met weinig verantwoordelijkheden. Na de geboorte van mijn zoon ging ik opnieuw studeren om dan uiteindelijk les te kunnen geven. Op die manier kan ik het het best combineren, tijd maken voor zowel mijn zoon als de kunst.” Uit haar werk spreekt een verlangen naar vrijheid en liefde. Het voelt soms alsof het een ‘honger’ uitdrukt, die ze tracht te stillen via haar kunst.
Op dit moment is Sacha, naast haar eigen kunstenaarspraktijk, docent aan de Academie Mechelen en begeleider bij Studio Borgerstein. Het zijn ervaringen die ze dankbaar meeneemt naar huis, net zoals haar rugzak die vol zit met invloeden en inspiratie uit de VS. Ik zeg haar dat haar werk internationale allures heeft, misschien te schaamteloos en stoutmoedig om door het soms kneuterige Vlaanderen ten gronde te worden begrepen en gewaardeerd. Reminiscenties aan de American way of life, met street art, de skate cultuur, punk, popart en underground comics, kruiden haar werk, zoals in de cartoonreeks Life is Good, die ze ooit startte voor de San Francisco Chronicle en die ze de voorbije jaren verderzette om een uitweg te bieden aan haar bedenkingen bij de coronatijd. Scherpzinnige, subtiele taferelen, die een glimlach ontlokken maar evengoed soms schrijnend zijn en diep raken.
Eckes noemt de composities van Goya als inspiratiebron maar evengoed het abstracte expressionisme van Philip Guston. Een keuze maken tussen figuratief en abstract wil ze niet, en in veel van haar werken krijgen we dan ook een geheel eigen mengvorm te zien. “Als het maar vrij en krachtig is”, laat ze zich ontvallen. “Ik hou van werken die in your face zijn en die twee kwaliteiten combineren.” Vrijheid betekent voor haar: geen strakke regels wat betreft de technische aanpak, maar ook ongecensureerd, onverbloemd picturale commentaar mogen geven op onze tijd, op de maatschappij, en zelfs op de kunstwereld, zoals in de succesvolle reeks The Imposters, waarin ze affiches van onder anderen Fabre, Borremans en Tuymans vrijelijk bewerkte.
Welke insteek of welk medium Sacha Eckes ook hanteert, telkens is er weer die explosie van energie, het vibrerende kleurenpalet en de pasteuze uitwerking, de uitdagende knipoog, het flirterige spel met de kijker. Zelden zag ik iemand op zo’n charmante manier ‘fuck you’ zeggen tegen de wereld. Haar werk creëert een bevrijdende ademstoot in je borstkas en opent je blik. Soms, als het even lastig is, neem dan gewoon een snuifje Sacha Eckes. Ze schopt je misschien geen geweten maar wel een gezonde dosis relativeringsvermogen. All the world’s a stage, en wij zijn slechts stuntelige, hunkerende, soms zelfs dolkomische passanten.
Dit artikel verscheen eerder in TheArtCouch.