Zelfhelend vermogen? Klinkt voor velen als zweverigheid of op zijn minst als alternatieve geneeskunde. Nochtans is het dat absoluut niet. Steeds meer ontdekt de medische wereld hoe cruciaal het activeren van die volstrekt vanzelfsprekende natuurkracht is in een genezingsproces. Hoe zet je dit zelf in gang? Hoe zit je aan het stuur van je eigen gezondheid? Een diepteanalyse aan de hand van een aantal toegewijde experts.
Tekst Annelies Vanbelle
Om meteen te illustreren dat zelfgenezing iets doodnormaals is voor een menselijk lichaam: een snijwondje groeit vanzelf terug dicht zonder dat jij iets moet doen, een verkoudheid gaat doorgaans voorbij als jij gewoon wat tijd en rust neemt, zelfs hersencellen kunnen herstellen na een beroerte of ongeval — allemaal zonder dat er medicatie aan te pas komt. Je lichaam kan dus veel meer dan je denkt; de natuur is wijs genoeg om in vele gevallen zelf de balans te herstellen. Holistische benaderingen als acupunctuur, homeopathie, kruiden, voeding en oosterse geneeswijzen in het algemeen beroepen zich op die innerlijke kracht van het lichaam om zichzelf zo gezond mogelijk te houden.
De westerse geneeskunde is in die zin wat arrogant geworden: ze stelt zich boven de natuur en geeft wel eens de indruk dat niks opgelost kan worden zonder een ingreep, interventie van medicatie of technologie. Maar dat de natuur soms wonderen kan verrichten illustreren vele voorbeelden. Dokter Aline De Pelsemaeker geeft sinds een tijd opleidingen onder de noemer ‘Ik ben mijn eigen dokter’. Ze ontwikkelde haar holistische visie nadat ze op eigen kracht herstelde van de ziekte van Hashimoto en uiteraard na vele ervaringen met patiënten. Aline: “Het zelfgenezende vermogen is de essentie waarop mijn hele cursus is gebouwd. Ik geef mensen inzichten mee maar ook concrete tips waarmee ze aan de slag kunnen om hun eigen gezondheid in handen te nemen. Dit gaat van ‘de zes beste dokters’ (in casu: zonlicht, zuivere lucht, zuiver water, gezonde voeding, rust en beweging) tot het terug leren luisteren naar en vertrouwen op de signalen van je lichaam. Heel veel mensen gaan naar de dokter maar voelen zich daar niet genoeg gehoord. Hun klachten worden genegeerd of geminimaliseerd. Terwijl het net zo belangrijk is die pijn — ook al is ze nog beperkt — ernstig te nemen en te luisteren naar wat je lichaam je wil vertellen. Wat is er uit evenwicht? Zelf voelen, zelf nadenken, zelf verantwoordelijkheid nemen en weer leren samenwerken met je lichaam, dat jou heel dankbaar zal zijn hierom. Je lichaam wil gezond zijn, wil zoeken naar haar volle potentieel. Je lichaam is net als een zaadje: het bezit reeds alle ingebouwde kennis maar heeft de juiste omstandigheden nodig om tot volle bloei te komen.”
DON’T STRESS
Wat heeft een mens nodig om te groeien? Hoe creëer je de ideale condities om je gezondheid op peil te houden? In de huidige westerse wereld is dit vaak geen sinecure: de stressoren zijn alom. Van milieu- en luchtvervuiling tot slechte voeding, van een drukke levensstijl tot roken, drinken en medicijngebruik, van weinig beweging tot trauma en emotionele knopen: het zijn allemaal verstoringen die ons kunnen belasten. Die belastingen spelen zich af op allerlei niveaus (fysiek, mentaal, emotioneel, sociaal, spiritueel, enz.) en zijn ook voortdurend met elkaar in wisselwerking. Aline De Pelsemaeker: “Het gaat erom zo veel mogelijk factoren weg te nemen die je gezondheid belasten, en zo veel mogelijk factoren toe te voegen die je gezondheid ondersteunen. Die ondersteuning kan op allerlei manieren: acupunctuur, voeding, beweging, essentiële oliën, Chinese kruiden, slaapadvies, zelfs medicatie of andere ingrepen. Voor mij is er geen uitgesproken scheidingslijn tussen de klassieke en alternatieve geneeskunde. Je bekijkt gewoon per patiënt wat het nuttigst is om in te zetten. En als iemand komt met aanhoudende hoofdpijn kan in eerste instantie een pijnstiller voorschrijven aangewezen zijn, als die persoon daarna maar aan de slag gaat met zoeken naar de diepere oorzaken.”
In tegenstelling met wat men zou denken is gezondheid en het creëren van zelfgenezing dus geen kwestie van louter focussen op het fysieke niveau. Natuurlijk zijn lichaamsbeweging, goede voeding en een gezonde levensstijl nodig, maar er spelen heel wat andere zaken mee. Cruciaal van invloed op ons immuunsysteem is namelijk stress. Stresshormonen blokkeren ons immuunsysteem. De beste illustratie hiervan is dat men bij transplantaties stresshormonen toedient om te zorgen dat een orgaan niet afgestoten wordt — ze leggen immers het immuunsysteem plat. Het tegenovergestelde — hoe een diep gevoel van rust je immuunsysteem kan bevorderen — toont zich tijdens meditatie. Onderzoek wijst uit dat meditatie, mindfulness en het beoefenen van zelfcompassie een significante invloed hebben op ons afweersysteem. Antilichaampjes als IgA (belangrijk voor onze afweer) blijken opvallend te stijgen na een reeks van dergelijke sessies. Maar ook bijvoorbeeld lachen verhoogt het aantal T-cellen en Natural Killer-cellen en helpt ons immuunsysteem om infecties te bestrijden.
Aline De Pelsemaeker: “De kunst is om op tijd en stond het lichaam te verplichten om tot rust te komen. Als het orthosympathische zenuwstelsel steeds dominant is — als we dus steeds in fight-flight modus zitten — heeft dat een negatieve invloed op al onze lichaamssystemen. Het is erg belangrijk om dus ons parasympatische zenuwstelsel te activeren. In die staat, van ‘verteren, herstellen, recupereren’ moet je geraken, want daar gebeuren alle belangrijke functies. Je kunt dit bijvoorbeeld in evenwicht brengen door ademwerk en hartcoherentie. Maar ook door veel te gaan bewegen. Westerlingen zitten te veel, en zitten ook te veel in het hoofd, wat zorgt voor stress. We zijn eigenlijk gemaakt om 8u te bewegen per dag.”
HET INNERLIJKE VLAMMETJE
“Maar wat minstens zo belangrijk is”, duidt Dr. Aline, is “mensen terug in hun kracht plaatsen, hun vlammetje weer aansteken, hun zielenpad doen ontdekken”. Het doet denken aan wat men in het Japans noemt ‘ikigai’: dat waarom jij uit je bed komt ’s morgens en wat je waard vindt om voor te leven. Geen wonder dat bewoners van het Japanse eiland Okinawa, waar men een van de hoogste levensverwachtingen heeft ter wereld, dit noemen als één van de belangrijkste gezondheidsbevorderende factoren, naast goede voeding en een sterk sociaal netwerk.
Tot dezelfde conclusie kwam Dr. Lissa Rankin, de wereldwijd gelauwerde auteur van onder meer de bestseller ‘Mind over medicine’. Rankin noemt het je ‘inner pilot light’, je innerlijke waakvlam. Haar visie is heel vernieuwend. Ze keert de gekende gezondheidsmodellen om: in plaats dat een gezond lichaam de basis is voor een succesvolle carrière of bevredigende relaties, gelooft ze het tegenovergestelde: “Het lichaam is een barometer voor de gezondheid van andere gebieden in ons leven. Wanneer ons leven ongezond of onevenwichtig wordt, decompenseert het lichaam als eerste. Als we in een baan terechtkomen die we haten, in een relatie die ons vergiftigt, een spiritueel leven hebben dat ons niet voedt of een seksleven dat ons niet vervult maar uitput, is het geen wonder dat ons lichaam reageert met ziekte. De gezondheid van je geest heeft veel meer invloed op je gezondheid dan je dieet, lichaamsbeweging, roken, drinken, slaapgewoonten of hoeveel vitamines je neemt.”
Om gezond te blijven moeten we dus zorgen dat alle gebieden van ons leven — relaties, financiën, werk, seks, creativiteit, leefomgeving, fysieke en mentale gezondheid, spiritualiteit… — zo veel mogelijk in ’alignment’ zijn met ons ware ik, met onze essentie, met onze zielsmissie op aarde. Rankin: “De sleutel tot het voorkomen van ziekte — of genezen als je ziek bent — is bepalen wat er niet in overeenstemming is met je ‘inner pilot light’ en vervolgens dapper genoeg zijn om acties te ondernemen die je leven weer in overeenstemming brengen met je waarheid. Als je dat doet, maak je het lichaam klaar voor wonderen.”
Hoe belangrijk die spirituele voeding is voor je gezondheid, hoe essentieel de vervulling van je diepere levensbedoeling, ontdekte ook de Amerikaanse onderzoekster en auteur Kelly Turner, met haar wereldwijde onderzoek naar radicale remissies bij kanker in een vergevorderd stadium. 75 factoren leken, bij de honderden patiënten die ze interviewde, bevorderlijk te zijn voor die wonderlijke genezingen, maar 9 ervan deelde zowat iedereen. Opvallend: naast 1/ aanpassing voedingsgewoontes, 2/ steun van de omgeving, 3/ supplementen innemen, 4/ verantwoordelijkheid opnemen voor de eigen gezondheid en 5/ de eigen intuïtie meer volgen, 6/ onderdrukte emoties aanpakken en 7/ positieve emoties stimuleren, bleken nog twee factoren cruciaal: 8/ spirituele verdieping door meditatie, gebed of verbinding met de natuur. 9/ iedereen had een sterke reden om te leven, een doel.
DE KRACHT VAN GEDACHTEN
Een ander aspect dat vaak vergeten wordt als factor in een genezingsproces, is de relatie die je hebt met je arts of therapeut. Dr. Aline De Pelsemaeker: “Uiteindelijk is het de bedoeling dat mensen zelf het heft in handen nemen voor hun gezondheid, maar ondertussen kan de arts nog optreden als co-regulator, de kennis en de vaardigheden van de arts zijn in het begin soms nog zeer handig. Vertrouwen hebben in je arts is ontzettend belangrijk.”
Niet alleen het vertrouwen, maar ook hoe die arts zich opstelt, merkte Dr. Lissa Rankin in haar onderzoek. Dokters kunnen lief, zorgzaam en vooral hoopvol zijn — het positieve uitstralen, of botweg melden dat je niet lang meer te leven hebt. De impact op je genezingsproces kan zeer groot zijn. Rankin: “Wat patiënten van ons, als zorgverleners, nodig hebben is dat we krachten van genezing zijn, geen krachten van angst of pessimisme. De arts kan een placebo zijn, of een nocebo.” Ze illustreert het met de case van een kankerpatiënt die ten dode stond opgeschreven, en van zijn arts de zogezegde wonderdrug Krebiozen kreeg toegediend (een anti-kankermiddel dat in de jaren 50-60 opgang maakte, nvdr). De man herstelde miraculeus. Toen achteraf bleek dat de effectiviteit van dit medicijn een fabeltje was, en de arts dat hem meedeelde, werd de man weer zieker en stierf uiteindelijk.
Zelfs schijnmedicamenten blijken dus te werken als de betrokkenen voldoende vertrouwen hebben in hun arts. Hiermee wordt aangeraakt wat Lissa Rankin ‘de doorn in het oog van de medische wereld’ noemt: het placebo- of nocebo effect. Zelfs als mensen een placebo krijgen toegediend, blijken ze in 18 tot soms 80% van de gevallen te herstellen. De kracht van onze gedachten? Die moet nogal immens zijn. Het is, zegt Rankin, een ‘narcistische wonde’ bij artsen, om toe te geven dat de natuur, en dus de menselijke kracht, hen soms overtreft. Als iemand dus echt toegewijd is en echt gelooft, komt er een hele reeks gebeurtenissen op gang die bijdragen aan het slagen van de intentie. Recente experimenten uit de kwantumfysica bevestigen ook die creatiekracht van gedachten.
Hoe ver dat kan gaan, illustreert het verhaal van de wereldwijd bekende neurowetenschapper Dr. Joe Dispenza. In 1986 had hij een zwaar ongeluk, dat meerdere ernstige letsels in zijn ruggengraat veroorzaakte. Een zware operatie was nodig, en zou hij ook elk van zijn patiënten hebben aangeraden. Maar hij besloot het anders te doen. Hij dacht: “De intelligentie die ons heeft gemaakt, kan ons ook helen”. Hij zocht contact met die intelligentie en wijdde zich wekenlang aan het reconstrueren van zijn ruggengraat in zijn gedachten. Na ongeveer zes weken kon hij dit volledige proces doorlopen zonder afleidende gedachten, en begon hij te herstellen. Hij had zichzelf de belofte gemaakt, dat als hij zou slagen, hij de rest van zijn leven zou spenderen aan de mind-bodyconnectie, wat hij sindsdien ook doet.
De Duitse arts Paracelsus (1493-1541) wist het al: “De beste remedie voor de mens, is de mens zelf.” We hebben zelf onze gezondheid in handen, en kunnen zelf onze zelfgenezende krachten activeren, als we maar weten hoe dat te doen. Vertrouwen op de natuur, op ons lichaam, en zorgen dat alle laagjes van ons leven zo veel mogelijk in evenwicht zijn. Dan zet je de deur open voor magie. Of in de hoopgevende woorden van Dr. Aline De Pelsemaeker: “Magie is wetenschap waar we nog geen kennis van hebben.”
Hoe kun je je zelfgenezend vermogen stimuleren?
Vijf concrete tips:
1. Mediteer
Jutta Borms, holistische arts: “Meditatie is wat mij betreft het allerbelangrijkste wat je kunt doen om je zelfgenezend vermogen te stimuleren. Zowel meditatie als yoga hebben een weldadig effect op zoveel pijlers van je gezondheid: hartritme, bloeddruk, het endocriene systeem en de hormonenhuishouding, de doorbloeding van je longen, je botten en beweeglijkheid, en natuurlijk je immuniteit. Hierrond zijn reeds heel wat wetenschappelijke studies gebeurd. Antistoffen als IgG en IgA kunnen toenemen door meditatie en yoga als er vooraf een tekort bleek te zijn, of andersom: is er een hyperfunctie van je immuniteit, dan normaliseert die en komt er meer balans.
“Meditatie is vaak veel effectiever dan talloze sessies bij de psycholoog. Het kan bij burn-out je brainfog wegwerken, zorgen voor meer helderheid, focus, energie en rust. Meditatie leidt je naar de kern van jezelf, de essentie van de mens. Een plek waar eindeloos geduld en liefde bestaat. Natuurlijk slagen we er niet in — tenzij we een geoefende goeroe zijn — om voortdurend in die staat te verkeren. Net als onze oscillerende cellen zijn ons leven en lichaam voortdurend in beweging; we zoeken naar balans en ons lichaam verlangt naar homeostase (innerlijk evenwicht), maar het is quasi onmogelijk om continu perfect in balans te zijn, dat is een illusie. Daarnaar streven, leidt je regelrecht naar het ‘dal der teleurstellingen’. Zelfheling is de niet aflatende zoektocht van het lichaam om telkens weer dat evenwicht te vinden.
“Er zijn vele vormen van meditatie mogelijk. Met het project ‘Nog 9 minuten’ boden Evi Hanssen, Hilde De Baerdemaeker en ik de mensen tijdens coronatijd een toegankelijke manier om te mediteren. Dat ging van slaapmeditaties tot wandelmeditaties. Voor mij is meditatie in wezen heel eenvoudig: stil gaan zitten of liggen, even helemaal niks doen. Volkomen in het nu zijn, bewust van je voorbijglijdende gedachten, die er allemaal mogen zijn. Aanvankelijk zal meditatie niet eenvoudig zijn, je zult misschien willen opstaan, of je gedachten komen niet tot rust. Maar elke keer dat je het doet zal je merken dat het vlotter gaat, en dat je er zelfs zin in krijgt. Als je net een stresserend of emotioneel moment achter de rug hebt, heeft het geen zin om meteen te gaan mediteren. Doe dan even iets anders. Beweeg, dans, gooi desnoods met een kussen: beweeg die frustratie eerst uit je lijf en laat je emoties vloeien.
“Veel mensen hebben de reflex om op moeilijke momenten te gaan vluchten en komen dan in gekende patronen terecht, vaak onbewust. Even gaan shoppen, alcohol drinken of die chocoladetaart naar binnen werken: het zijn zaken die afleiden en uiteindelijk zorgen dat je je nog slechter gaat voelen. Dit heet : zelfsabotage. Even stil gaan zitten is niet waar men direct zin in heeft. Meer en meer echter merk ik hoe belangrijk dit is voor je gezondheid. ‘Bewust zijn’, in het hier en nu, is zoveel krachtiger dan pillen en supplementen.
“Meditatie is voor mij ook: kijken naar wat er is met dankbaarheid. Zowel de mooie zaken die op je pad komen als de moeilijke. Of in de woorden van Osho: ‘A man becomes a Buddha the moment he accepts all that life brings with gratitude.’ Wanneer je alles kunt ontvangen in dankbaarheid, gebeurt er ook iets heel essentieels in je systeem. Ik geloof dat je gezondheid en je zelfhelend vermogen hierdoor gunstig worden beïnvloed. Verander jezelf en de wereld rondom jou zal veranderen. Bijna instant zullen zich nieuwe, mooie zaken manifesteren in je leven. Meditatie is hiertoe een krachtige en prachtige tool.”
2. Drink water
Jutta Borms: “Eén van de meest life changing boeken die ik las is ‘Water, het goedkoopste medicijn’ van Dr. Batmanghelidj. Deze Israëlische arts duidt hoe het drinken van twee grote glazen water ’s ochtends, tal van kwalen kan voorkomen en tot 80% minder kans geeft om ziek te worden. Ons lichaam bestaat tot 65-70% uit water, en in de winter kunnen we, door de kunstmatige klimatologische omstandigheden in huis, sneller uitdrogen en dus ziek worden. Ik raad aan om in de winter warm water te drinken, of op zijn minst op kamertemperatuur. Seldersap ’s ochtends kan een trigger zijn om de hele dag koud te hebben, dat zou ik niet doen tijdens de wintermaanden. Een vijftal keer per jaar kun je aan je water een koffielepel olijfolie en het sap van een halve citroen toevoegen. Zo creëer je een soort natuurlijke Dreft die je lichaam reinigt. Zeker in het voor- en najaar is even ontgiften een must.”
3. Focus op je darmen. Eet voldoende pre- en probiotica
Elke Vermeire, holistische en energetische gezondheidsexpert: “Omdat 85% van het immuunsysteem in je darmen zit, wordt het zelfhelend vermogen van je lichaam aangesproken via je darmklimaat. Hoe makkelijker je darmen voedsel kunnen verteren, hoe rustiger je immuunsysteem is. Stress en ongezonde voeding zijn triggers voor je darmen en dus ook voor je immuunsysteem. Ons lichaam bestaat uit miljoenen bacteriën. Het grootste deel woont in onze buik (darmen). Met probiotica zorg je voor een gezond gevarieerd darmklimaat: door gezonde bacteriën te integreren in je voeding, spreek je het zelfhelend vermogen van je lichaam aan. Eet vervolgens ook voldoende prebiotica (vezels) om je gezonde darmbacteriën in leven te houden.”
4. Creëer minder eetmomenten en vast af en toe
Elke Vermeire: “Hoe meer eetmomenten we hebben in een dag, hoe meer insuline er wordt aangemaakt door de pancreas. Insuline is het hormoon dat verantwoordelijk is voor energietoevoer naar de lichaamscellen na het eten van suiker en koolhydraten. Wanneer onze lichaamscellen vol zitten met suiker, ontstaat er een overschot aan insuline, waardoor elk extra eetmoment een aanslag is op onze hormoonhuishouding. Door minder eetmomenten te hebben en geregeld te vasten, helpen we ons lichaam met het activeren van het zelfhelende vermogen. Zo heeft onderzoek uitgewezen dat langere periodes van vasten een toestand van ‘autofagie’ opwekken: in deze staat worden oude lichaamscellen opgeruimd en maakt je lichaam nieuwe cellen aan.”
5. Verwerk trauma's en emoties
Een bijzonder verhaal is dat van Anita Moorjani. In 2006 was haar lichaam het gevecht tegen kanker aan het verliezen. Terwijl ze in een coma wegzakt, krijgt ze een bijna-doodervaring waarin ze haar leven en de negatieve patronen die voor haar ziekte hadden gezorgd in alle helderheid doorziet (onder meer haar overleden vader, waar ze een moeilijke relatie mee had, kwam in beeld). In de weken daarna herstelt ze heel snel, en blijkt uiteindelijk alle kanker uit haar lichaam verdwenen. Een illustratie van hoe bewustwording van emotionele belasting kan leiden tot genezing.
Elke Vermeire bevestigt dit: “Onverwerkte emoties zijn een energetische blokkade voor je lichaam en belemmeren het zelfhelend vermogen. Omdat emoties bewegen als energie en we in onze samenleving vaak niet geleerd hebben hoe we met emoties moeten omgaan, stagneert de energie van de emotie op celniveau als deze niet bewust doorleefd wordt: hierdoor wordt het lichaam echter ziek. Elke emotie telt drie stadia. Ze komt energetisch binnen bij een ingrijpende gebeurtenis, vraagt om compleet doorvoeld te worden, zodat ze daarna het lichaam weer kan verlaten. Vaak stopt het in stadium 2 en wordt de emotie genegeerd of weggeduwd. Door met onverwerkte trauma's en emoties aan de slag te gaan, hef je deze energetische blokkades op waardoor je lichaam tot op celniveau terug kan helen.”
MEER WETEN?
Jutta Borms, ‘Nog 9 minuten’, 2021 & ‘Word je eigen dokter’, 2022
F. Batmanghelidj, ‘Water, het goedkoopste medicijn’, 2012
Elke Vermeire, ‘Geluk in je buik’, 2019 & ‘Ketolicious’, 2021
Anita Moorjani, ‘Ik moest doodgaan om mezelf te genezen’ (‘Dying to be me’), 2012
Dr. Aline De Pelsemaeker, praktijk Salutem, https://praktijksalutem.be
Dr. Lissa Rankin, ‘Mind over medicine’ (‘Meer brein, minder medicijn’), 2014
Kelly Turner, ‘Radical Remission’ (‘Radicale Remissie’), 2015
Dr. Joe Dispenza, ‘You are the placebo’ (‘Jij bent de placebo’), 2015
Deze tekst verscheen eerder in Psychologies magazine.
Коментарі